Từ trải nghiệm cá nhân, tôi nhận ra một điều đáng buồn: tính năng AI làm sản phẩm công nghệ tệ hơn chứ không phải luôn cải thiện chúng. Ban đầu mọi thứ thật hấp dẫn — tôi tò mò thử mọi tiện ích mới, thậm chí từng kỳ vọng Rabbit R1 là một sản phẩm tốt — nhưng dần dà những tính năng AI trở thành mảnh ghép khiến trải nghiệm bị vụn vỡ, rườm rà và đôi khi còn phản tác dụng.
Tính năng AI: từ sáng tạo thành chiêu trò thời thượng
Gimmick thay thế cho sự hoàn thiện
Nhiều công ty dường như quên mất lý do ban đầu khiến sản phẩm của họ được ưa chuộng. Mỗi bản cập nhật giờ đây đều phải có “một tính năng AI”, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc phá hỏng những thứ đã hoạt động trơn tru trước đó. Thay vì tinh chỉnh trải nghiệm, họ tìm mọi cách nhồi nhét trợ lý ảo, chatbot hay một tính năng “thông minh” nào đó — và kết quả thường chỉ là hình thức.
Gemini là ví dụ rõ ràng: được giới thiệu thay thế Assistant với lời hứa thông minh hơn, nhưng thực tế thường gây chậm chạp và không thực hiện tốt những lệnh cơ bản như bật đèn. Tôi thậm chí quay về sử dụng Google Assistant cũ vì lúc cần là nó hoạt động được. Apple cũng không khá khẩm hơn — Siri vốn đã nhiều hạn chế, và Apple Intelligence dường như khiến mọi thứ tệ đi. Microsoft thì biến Copilot thành vật xuất hiện khắp nơi trên Windows, từ thanh taskbar đến các ứng dụng, thậm chí đôi khi hiện như quảng cáo trên màn hình khóa — cảm giác là bị ép buộc thay vì được hỗ trợ.
Ngay cả những sản phẩm tôi yêu thích như trình duyệt Arc cũng không tránh được: bản kế nhiệm Dia đã đi quá xa với AI và đánh mất những gì làm nên sự khác biệt ban đầu. Nó giờ gần như chỉ là một phiên bản khác của các trình duyệt tích hợp chat như Comet hay ChatGPT Atlas.
Giao diện Dia trên MacBook kết nối màn hình ngoài, mô tả trình duyệt biến đổi dưới áp lực tính năng AI
Cảm giác chung là AI trở thành một ô vuông để đánh dấu trong báo cáo với cổ đông: “Chúng tôi có AI”. Điều đó quan trọng cho thương hiệu hơn là phục vụ người dùng thật sự.
Internet cảm giác khác — nhạt nhẽo và thiếu chân thực
Cộng đồng dần mất đi tiếng nói thật
Lý thuyết “dead internet” không còn quá vô lý: nội dung trực tuyến ngày càng tràn ngập những bản sao được tạo ra tự động, mô phỏng cách viết con người nhưng thiếu chiều sâu. Trên X (Twitter trước đây), nhiều bài đăng và bình luận mang giọng điệu robot; top reply thường là kết quả của việc tối ưu lượt hiển thị để kiếm tiền — chứ không phải cuộc trò chuyện thật. Cộng đồng dần biến thành một vòng lặp của bot tương tác với bot.
Instagram, YouTube, Reddit cũng không tránh: kịch bản tái chế, script viết bằng AI, các thread mang tính tóm tắt máy móc thay vì tranh luận thực sự. Google Search thì đôi khi đưa ra những tóm tắt AI chắc nịch nhưng sai lầm — và điều đó làm giảm chất lượng tìm kiếm vốn luôn là nền tảng tin cậy của người dùng.
Ảnh chụp màn hình bài đăng AI lan truyền trên LinkedIn, minh họa nội dung tái chế và tương tác giả tạo trên mạng xã hội
Internet hay, vì sự hỗn độn và tính con người của nó. Khi mọi thứ bị “phẳng hóa” bởi nội dung sinh tạo, cảm giác đó mất đi.
Vấn đề đạo đức: mô hình được huấn luyện trên sáng tạo của người khác
Tác phẩm bị tận dụng mà không có sự đồng ý
Mối lo sâu xa hơn là cách các mô hình lớn được huấn luyện: dữ liệu khổng lồ được cào từ web — sách, bài báo, ảnh, video, bài đăng — thường là không có sự xin phép. Nghệ sĩ, nhiếp ảnh gia, nhà văn nhìn thấy phong cách và tác phẩm của mình bị nhân rộng trong sản phẩm thương mại mà họ không được hưởng lợi.
Khi một công cụ AI tạo ra bài viết, hình ảnh hay nhạc, nó thực ra kết hợp kiến thức học được từ hàng nghìn – nếu không muốn nói là hàng triệu – tác phẩm của người khác. Hiếm khi có tín dụng, thanh toán hay đồng ý. Hệ thống phần thưởng nghiệp dư cho kẻ tải lên nội dung tạo tương tác, chứ không phải tác giả gốc.
Giao diện ChatGPT Atlas trên macOS, minh họa sự phổ biến của trình duyệt tích hợp AI và vấn đề nguồn dữ liệu huấn luyện
Không có đạo đức trong cách xây dựng nhiều sản phẩm AI hiện nay: lợi nhuận và tốc độ triển khai được đặt lên trên quyền tác giả và công bằng sáng tạo.
Quyền riêng tư: LLM ghi nhớ mọi gì bạn chia sẻ
Những hệ thống này cần dữ liệu liên tục để cải thiện. Mỗi prompt, mỗi truy vấn bằng giọng nói, mỗi tương tác được lưu lại, phân tích và đôi khi dùng để huấn luyện mô hình tiếp theo. Điều đáng ngại là mức độ cá nhân hóa: người dùng thổ lộ ý tưởng, băn khoăn, thậm chí những thông tin nhạy cảm — và tất cả đều là nhiên liệu để xây dựng hồ sơ tâm lý chi tiết hơn bất kỳ kỹ thuật quảng cáo truyền thống nào.
Nếu bạn sử dụng cùng một tài khoản Google với Gemini, sự kết hợp dữ liệu từ lịch sử tìm kiếm, email, vị trí… khiến hồ sơ trở nên cực kỳ chính xác. Có cách né tránh bằng việc chạy LLM tại máy cá nhân, nhưng điều đó đòi hỏi phần cứng mạnh và kiến thức kỹ thuật.
Kết luận
AI có tiềm năng to lớn và đúng là hữu ích khi được dùng như một công cụ hỗ trợ, nhưng hiện tại nó đang bị đặt ở vị trí trung tâm một cách thái quá — nhiều lúc làm tổn hại trải nghiệm, bóp méo cộng đồng và xâm phạm quyền sáng tạo lẫn quyền riêng tư.
Tôi mong công ty công nghệ sẽ dừng lại, chiều chuộng trải nghiệm người dùng hơn là đua đòi tính năng, tôn trọng quyền tác giả và minh bạch với dữ liệu người dùng. Bạn nghĩ sao về làn sóng AI hiện tại? Hãy chia sẻ cảm nhận và trải nghiệm của bạn ở phần bình luận — cộng đồng góc nhìn thực tế của bạn là điều chúng ta cần nhất.
