Trong thế giới giải trí, nơi mà các anh hùng thường chiến đấu chống lại cái ác một cách rõ ràng, một số tác phẩm, đặc biệt là trong lĩnh vực anime, lại từ chối sự đơn giản này. Những bộ phim hoạt hình Nhật Bản xuất sắc này phát triển mạnh mẽ trong các khu vực xám về mặt đạo đức, giới thiệu những nhân vật có động cơ hành động thách thức sự phân loại dễ dàng. Chúng tạo ra những thế giới nơi đạo đức trở nên lu mờ, buộc người xem – cũng như game thủ yêu thích cốt truyện – phải tự mình quyết định ai xứng đáng được đồng cảm.
Những bộ anime có ranh giới đạo đức phức tạp gây ấn tượng mạnh mẽ không chỉ đơn thuần là tránh xây dựng nhân vật theo kiểu trắng-đen. Chúng chủ động thách thức người xem bằng cách thay đổi góc nhìn, tiết lộ những câu chuyện phức tạp ẩn sau mỗi hành động, và buộc người xem đối mặt với những sự thật khó chịu. Nhân vật đưa ra những lựa chọn khó khăn dựa trên giá trị cá nhân, tổn thương tâm lý, và hoàn cảnh khiến hành động của họ cảm thấy hợp lý từ góc độ của chính họ. Tuy nhiên, đằng sau tất cả những lớp vỏ bọc ấy, đôi khi chỉ là một câu chuyện đang chờ được lắng nghe.
Ba bộ anime nổi bật với chủ đề đạo đức phức tạp: Bokurano, Ergo Proxy và Gankutsuou
Đối với cộng đồng game thủ Việt Nam, những người ngày càng đề cao chiều sâu cốt truyện và sự phát triển tâm lý nhân vật, các bộ anime dưới đây mang đến những trải nghiệm tư duy tương đồng với nhiều tựa game nhập vai hay chiến thuật có hệ thống lựa chọn đạo đức phức tạp.
7. Death Note
Trận Cờ Giữa Công Lý và Quyền Lực
Light Yagami và L trong Death Note, biểu tượng cho cuộc đối đầu trí tuệ và đạo đức phức tạp
Light Yagami phát hiện ra một cuốn sổ siêu nhiên có khả năng giết chết bất kỳ ai mà anh viết tên vào đó. Ban đầu nhắm vào tội phạm, chiến dịch của Light biến thành một điều gì đó đen tối hơn khi anh tự phong mình làm thẩm phán, bồi thẩm đoàn và đao phủ. Trong khi đó, thám tử L truy đuổi anh, sử dụng những phương pháp ngày càng đáng ngờ để bắt giữ kẻ sát nhân tự xưng là “Kira”.
Death Note phát huy sức mạnh trong không gian giữa tầm nhìn vị lợi của Light về một thế giới không tội phạm và cuộc truy đuổi công lý như xác sống của L thông qua các phương pháp thỏa hiệp của chính anh ta. Cả hai nhân vật đều không hoàn toàn đóng vai trò anh hùng hay phản diện. Light thực sự tin rằng mình đang tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn trong khi phạm phải những tội ác ghê tởm. L chiến đấu vì công lý nhưng lại coi nghi phạm và đồng minh như những quân cờ có thể bị hy sinh. Liệu mục đích có biện minh cho phương tiện? Ai xứng đáng phán xét người khác? Khi cuộc rượt đuổi mèo vờn chuột leo thang, cả hai nhân vật chính trở nên cực đoan hơn, khiến khán giả bị giằng xé giữa những tầm nhìn cạnh tranh về công lý mà không ai có thể hoàn toàn thể hiện được trọn vẹn.
6. Attack on Titan
Vòng Lặp Bạo Lực Qua Nhiều Thế Hệ
Eren Yeager và bối cảnh xung đột trong Attack on Titan
Điều bắt đầu như cuộc đấu tranh tuyệt vọng của nhân loại chống lại Titan ăn thịt người biến thành một thứ gì đó sâu sắc hơn nhiều. Eren Yeager và những người đồng đội của anh khám phá ra những sự thật về thế giới của họ, làm thay đổi hoàn toàn cục diện cuộc xung đột. Kẻ thù cũ trở thành đồng minh, trong khi những anh hùng trong quá khứ hé lộ động cơ đen tối hơn.
Bộ truyện chuyển đổi góc nhìn một cách tài tình giữa các phe phái đang chiến tranh, cho thấy sự áp bức lịch sử, tuyên truyền và sợ hãi tạo ra vòng lặp trả thù như thế nào. Những nhân vật ban đầu có vẻ anh hùng tiết lộ khả năng thù hận và bạo lực đáng lo ngại. Những người được giới thiệu là quái vật lại thể hiện lòng nhân đạo bất ngờ. Mỗi phe chiến đấu để sinh tồn bằng những phương tiện từ cần thiết đến diệt chủng.
Hình ảnh đặc trưng cho chủ đề phức tạp của Attack On Titan
Sự xuất sắc của Attack on Titan nằm ở việc khiến người xem hiểu được ngay cả những nhân vật cực đoan nhất của nó mà không hoàn toàn ủng hộ phương pháp của bất kỳ ai. Nó miêu tả sức mạnh của tổn thương tâm lý có thể vừa tạo ra anh hùng vừa làm tha hóa họ, đồng thời khám phá cách mà nạn nhân của lịch sử có thể trở thành kẻ áp bức của ngày mai khi sự sợ hãi lấn át lòng trắc ẩn.
5. Vinland Saga
Những Chiến Binh Đặt Câu Hỏi Về Con Đường Bạo Lực
Thorfinn và Askeladd, các nhân vật chính trong Vinland Saga
Lấy bối cảnh các cuộc xâm lược của người Viking vào Anh, Vinland Saga theo chân Thorfinn, một cậu bé tìm cách trả thù kẻ giết cha mình, Askeladd. Điều bắt đầu như một câu chuyện báo thù biến thành một suy ngẫm về bạo lực và sự cứu chuộc. Câu chuyện của Thorfinn đan xen với các sự kiện lịch sử nơi các khái niệm về danh dự và công lý liên tục thay đổi.
Không có phe nào nổi lên là vượt trội về mặt đạo đức. Người Viking cướp bóc và tàn phá, nhưng lại thể hiện các quy tắc danh dự và lòng trung thành cá nhân. Người Anh bảo vệ quê hương nhưng lại tham gia vào âm mưu chính trị và bóc lột. Các nhân vật như Askeladd hoàn toàn thách thức sự phân loại, thực hiện những hành động khủng khiếp trong khi nuôi dưỡng những lý tưởng đáng ngạc nhiên và bảo vệ người vô tội theo những cách không ngờ tới.
Bộ truyện cố tình lật đổ sự tôn vinh bạo lực phổ biến trong các câu chuyện về người Viking. Những nhân vật đón nhận đổ máu tìm thấy sự trống rỗng, trong khi những người tìm kiếm giải pháp thay thế phải đối mặt với những trở ngại nặng nề. Thông qua sự trưởng thành của Thorfinn, Vinland Saga đặt câu hỏi liệu việc phá vỡ vòng lặp bạo lực có khả năng xảy ra trong một thế giới được xây dựng trên xung đột hay không.
4. Monster
Cuộc Truy Tìm Tiềm Năng Đen Tối Nhất Của Con Người
Tiến sĩ Tenma và Johan Liebert trong Monster
Tiến sĩ Kenzo Tenma cứu sống một cậu bé, chỉ để nhiều năm sau phát hiện ra bệnh nhân của mình đã trở thành một kẻ giết người hàng loạt lôi cuốn. Tenma từ bỏ sự nghiệp thành công của mình để săn lùng con quái vật mà anh vô tình giúp tạo ra, đối mặt với trách nhiệm của bản thân và bản chất của cái ác trên hành trình đó.
Các nhân vật chiếm giữ các vị trí phức tạp trên phổ đạo đức. “Kẻ phản diện” Johan Liebert thực hiện những hành động kinh hoàng nhưng lại xuất phát từ sự lạm dụng có hệ thống, đặt ra câu hỏi về bản chất và sự nuôi dưỡng. Tenma duy trì lòng trắc ẩn của mình trong khi truy đuổi công lý theo kiểu cảnh giác ngoài vòng pháp luật. Các nhân vật phụ bao gồm các quan chức tham nhũng với những phẩm chất đáng được cứu chuộc và những nhân vật tội phạm với những quy tắc đạo đức bất ngờ.
Monster từ chối đưa ra những câu trả lời dễ dàng về việc cái ác bẩm sinh hay được tạo ra, khiến người xem phải vật lộn với những sự tương đồng khó chịu với những thỏa hiệp đạo đức trong thế giới thực.
3. Psycho-Pass
Tự Do Versus An Toàn Trong Một Nhà Nước Giám Sát
Bối cảnh khoa học viễn tưởng và hệ thống Sibyl trong Psycho-Pass
Trong một Nhật Bản tương lai, Hệ thống Sibyl đo lường trạng thái tâm lý của công dân để dự đoán hành vi phạm tội. Những người chấp pháp truy lùng những tội phạm tiềm năng trước khi họ hành động, tạo ra một xã hội nơi an toàn phải trả giá bằng tự do. Thanh tra mới vào nghề Akane Tsunemori là một phần của hệ thống này trong khi đặt câu hỏi về các giả định cơ bản của nó.
Bộ truyện trình bày nhiều quan điểm hợp lệ về kiểm soát xã hội. Một số nhân vật sẵn sàng hy sinh tự do để đổi lấy an toàn và hạnh phúc. Những người khác chiến đấu chống lại hệ thống bất chấp việc gây ra hỗn loạn và chết chóc. Bản thân Hệ thống Sibyl, mặc dù mang tính dystopian, lại giảm thiểu hiệu quả sự đau khổ thông qua những phương tiện ngày càng khó để đơn giản là lên án khi câu chuyện tiến triển.
Psycho-Pass đặt câu hỏi liệu việc ngăn chặn tội phạm có biện minh cho việc hạn chế tự do hay không, và liệu sự phán xét của con người có thể được thay thế bằng thuật toán. Các nhân vật đưa ra những lập luận thuyết phục cho sự tuân thủ, nổi loạn, cải cách dần dần và thay đổi triệt để – khiến người xem không chắc chắn con đường nào thực sự phục vụ nhân loại tốt nhất.
2. Fate/Zero
Anh Hùng và Phản Diện Trong Trận Chiến Sinh Tồn
Emiya Kiritsugu và các Servant trong cuộc chiến Holy Grail trong Fate/Zero
Bảy pháp sư và các Anh linh lịch sử được triệu hồi của họ chiến đấu để giành Lén Thánh ban điều ước. Mỗi người tham gia mang đến những động cơ khác nhau cho cuộc xung đột (từ lý tưởng cao quý đến ham muốn ích kỷ) tạo ra các liên minh và sự phản bội làm lu mờ ranh giới đạo đức. Mọi nhân vật đều tin rằng họ xứng đáng có được Chén Thánh, nhưng ít ai có thể được tin tưởng với sức mạnh của nó.
Bộ truyện xuất sắc khi ghép nối các nhân vật hiện đại phức tạp với những anh hùng huyền thoại mà lịch sử của chính họ cũng chứa đựng những mâu thuẫn đạo đức. Vua Arthur cao quý đặt câu hỏi về khả năng lãnh đạo của cô trong khi phục vụ một chủ nhân thao túng. Alexander Đại đế lôi cuốn với sự quyến rũ của mình trong khi ủng hộ việc chinh phạt. Các sát thủ thể hiện danh dự, trong khi các hiệp sĩ dùng đến các chiến thuật xảo quyệt.
Fate/Zero tìm thấy sức mạnh lớn nhất của mình trong việc cho thấy những ý định cao quý dẫn đến sự tàn bạo như thế nào khi bị theo đuổi đến cùng. Các nhân vật hy sinh người khác, phản bội đồng minh, và thỏa hiệp lý tưởng của họ để theo đuổi những mục tiêu có vẻ hợp lý từ góc độ của họ. Điều này phản ánh nhiều tình huống trong game, nơi người chơi phải đưa ra những lựa chọn khó khăn ảnh hưởng đến số phận của các nhân vật.
1. Shinsekai Yori (From the New World)
Nền Văn Minh Được Xây Dựng Trên Những Cái Ác Cần Thiết
Phong cảnh thế giới và các nhân vật trẻ tuổi trong Shinsekai Yori
Trong một xã hội nơi con người có khả năng tâm linh mạnh mẽ, trẻ em lớn lên trong một ngôi làng lý tưởng với những quy tắc nghiêm ngặt nhưng đầy bí ẩn. Khi các nhân vật chính Saki và bạn bè của cô khám phá ra nền tảng đen tối nâng đỡ thế giới yên bình của họ, họ phải quyết định liệu những phương tiện khủng khiếp có biện minh cho việc bảo vệ nhân loại khỏi những kết cục tồi tệ hơn hay không.
Loài “phản diện” chiến đấu chống lại con người đã chịu đựng nhiều thế hệ bị bóc lột và biến đổi gen. Cả hai phe đều phạm phải tội ác trong khi cố gắng sinh tồn, khiến việc hoàn toàn lên án phe nào là bất khả thi. Shinsekai Yori xuất sắc trong việc xem xét cách các xã hội xây dựng “những cái ác cần thiết” vào nền móng của chúng và nhồi sọ công dân chấp nhận chúng.
Bộ phim đặt câu hỏi liệu nhân loại có xứng đáng tồn tại nếu cái giá phải trả là sự áp bức có hệ thống và liệu cách mạng có biện minh cho sự hủy diệt khi giải pháp thay thế là tiếp tục bị khuất phục. Các câu trả lời vẫn cố tình mập mờ, buộc người xem phải đi đến những kết luận khó chịu của riêng mình. Đây là một chủ đề quen thuộc với nhiều game thủ yêu thích các tựa game chiến thuật hoặc nhập vai có yếu tố xây dựng/quản lý xã hội.
Bìa quảng cáo Fate Zero
Những bộ anime này chứng minh rằng những câu chuyện hấp dẫn nhất thường tồn tại ở ranh giới giữa tốt và xấu, buộc người xem phải suy ngẫm về bản chất con người, đạo đức và sự phức tạp của thế giới. Đối với game thủ tìm kiếm những trải nghiệm kể chuyện sâu sắc, đây là những tác phẩm chắc chắn sẽ để lại ấn tượng mạnh mẽ.
Bạn nghĩ sao về những bộ anime này? Bạn có biết bộ anime hay tựa game nào khác cũng khám phá chủ đề ranh giới đạo đức phức tạp không? Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn dưới phần bình luận nhé!
